Tết - Hướng về Xuân Vĩnh cửu
Đọc Thánh Kinh : Sách Giảng viên 1,2-11 v 2,21-26 v 3,1-22 ; Tin Mừng Mt 25,31-46.
1. Mọi sự được định kỳ :
Tết là gì nhỉ ? Tết Tây hay Tết Ta, Tết nào hay hơn ? Tết Tây chỉ có một ngày, Tết mình tới ba ngày, có khi kéo dài hơn cả mười ngày : Ăn Tết hết mồng vẫn còn ăn. Bất kể việc cơ quan, xí nghiệp hay công sở, nghỉ được là nghỉ, kéo nhau đi nhậu được là đi nhậu, công nhân thì vẫn cặm cụi đi làm... Việt Nam nỗi tiếng ăn chơi là vậy đó, người lao động khổ vẫn cứ khổ : "gánh cực mà chạy lên non, cong lưng mà chạy cực còn chạy theo". Phúc Âm Chúa chẳng nói gì về Tết, các sách Cựu ước cũng chẳng viết gì.
Mỗi lần năm mới đến, chúng ta không khỏi suy nghĩ đến ý nghĩa của thời gian. Sách Giảng viên với những câu thơ suy niệm về thời và kỳ của mọi tạo vật. Đây là những nhận thức của tác giả về sự định kỳ của mọi vật. Người Việt xưa quen gọi tiết thành Tết, là thời điểm chuyển tiếp từ năm cũ sang năm mới, từ đó chúng ta có cái Tết truyền thống như ngày nay. Một thời khắc quan trọng đánh dấu một thời điểm chuyển tiếp của thời gian.
Nhận thức của tác giả về sự định kỳ trong sách Giảng viên được diễn tả qua những cặp từ ngữ đối nghịch đi từ những thực tế gần gũi với cuộc sống con người như : sinh / tử, gieo / gặt, giết hại / chữa lành, phá / dựng, khóc / cười, buồn / vui...Với ý niệm về sự định kỳ của muôn vật, tác giả sách Giảng viên một lần nữa xác định nguyên tắc trật tự và hài hòa trong công trình sáng tạo của Thiên Chúa ( TC ). Công trình sáng tạo được ghi lại trong Sáng thế ký cũng như sự diễn tiến của lịch sử qua từng thời đại. Con người nhận thức rằng những sự việc xảy ra bao giờ cũng theo thứ tự, cả về không gian lẫn thời gian, trong sự an bài và quan phòng của Chúa là Đấng khôn ngoan đời đời.
Nhận thức về sự định kỳ của muôn vật là điều cần thiết và hữu ích. Trước hết nhận thức này khuyên con người kiên nhẫn trước những gì đang đối diện, cũng như trước những đổi thay của cuộc đời. Những gian nan thử thách trong cuộc đời rồi cũng đến ngày kết thúc, sau cơn mưa trời lại tạnh. Chúa biết thời điểm nào là tốt đẹp để một biến cố xảy ra trong đời sống mỗi cá nhân cũng như trong lịch sử vì "mọi việc tốt đẹp khi xảy ra đúng kỳ của nó". "Việc gì cũng có lúc có thời của nó"( Gv 3,1 ).
Một phương diện khác, nhận thức này sẽ nhắc chúng ta không nên bám víu hay hãnh diện về những gì mình đang có, vì khi đến "kỳ" sẽ không còn nữa. Khi đến thời điểm, tiền bạc, danh vọng, sức lực, quyền hành, tiện nghi vật chất...cũng sẽ vụt khỏi tầm tay. Nhận thức về tính cách phù du của mọi công trình và cố gắng của con người sẽ giúp chúng ta thay vì bám víu những gì tạm bợ trần gian, sẽ bám víu vào TC là Đấng bất biến và chuẩn bị cho những gì thuộc cõi vĩnh hằng, hướng tới mùa Xuân vĩnh cửu.
Cuối cùng, nhận thức về nguyên tắc định kỳ của mọi sự vật cũng giúp chúng ta biết cách sống ở đời. Lời nói và việc làm của người khôn ngoan bao giờ cũng đúng kỳ, đúng lúc. Người khôn ngoan biết lúc nào cần nói, lúc nào cần im lặng, biết dùng lời nói hợp tình hợp cảnh : "Lời hợp thời quý giá biết bao !"( Cn 15,23 ).Người khôn ngoan cũng là người biết "lợi dụng thì giờ" vì đến lúc sẽ không còn cơ hội, thời gian trôi đi không bao giờ quay trở lại. Người khôn ngoan biết đặt và chọn những thứ tự ưu tiên trong cuộc sống, biết lúc nào phải gieo và lúc nào sẽ gặt.
2. Hiện tại và tương lai :
Năm mới chúng ta thường suy nghĩ về những cái mới. Có cái mới nào đẹp bằng Quê Trời Vĩnh cửu ? Trong Mt 25,31-46 : Cái mới là "thời đại mới", bắt đầu với sự tái lâm của Chúa Cứu Thế và sự phán xét của Ngài. Sự phán xét hoàn toàn đặt căn bản trên việc làm của ta trong quá khứ. Nói khác đi, trong viễn tượng một thời đại mới tương lai, hướng tới mùa Xuân vĩnh cửu, việc làm của quá khứ được nhìn lại hơn là quên đi. Lời Chúa hôm nay không phải là ẩn dụ nhưng là khải thị có tính cách tiên báo về sự phán xét. Chúa GS sẽ là vị quan tòa phán xét mọi người, gồm cả người Do Thái lẫn người ngoại bang, người trong Hội Thánh cũng như ngoài Hội Thánh.
Trong phân đoạn Tin Mừng nêu trên, trước hết Chúa đã đồng hóa mình với người nghèo, người đói, người đau, người bệnh tật. Chúa đã từng dạy rằng người nào cho một chén nước lã hoặc ân cần tiếp đón một người hèn mọn nào đó, chính là làm việc ấy cho Ngài ( x Mt 10,40-42 ). Tại đây Chúa hoàn toàn đồng hóa mình với những người như thế khi Ngài nói : "Ta đói... Ta khát... Ta trần truồng... Ta là khách lạ..."( x Mt 10, 35-45 ). Không ai khác hơn là chính Ngài đang đói, đang khát, đang trần truồng...!
Trong khải thị này, sự phán xét không đặt tiêu chuẩn trên những công tác lớn lao hay những thành quả vĩ đại, nhưng trên những bổn phận đơn giản và căn bản trong cuộc sống bình thường như cho người khác miếng cơm manh áo, tiếp rước họ qua đêm, thăm viếng những người đau yếu, tù đày. Đây là những công việc âm thầm, không ồn ào phô trương, không nhãn hiệu, nhưng lại kết hoa cho mùa Xuân vĩnh cửu. Những chủ đề lớn đối với Kitô hữu như đức tin, ân sủng, tha thứ là những nhận thức cần thiết trong giáo lý cứu rỗi, nhưng không thể thay thế cho những bổn phận căn bản của con người đối với nhau trong xã hội. Thần học lý thuyết phải đi đôi với thần học thực hành. Trong phân đoạn Tin Mừng này, con người được phán xét trên nền tảng thần học thực hành, hay nói cách khác trên nền tảng đạo đức học Kitô giáo : Lời nói đi đôi với việc làm; "đức tin không việc làm là đức tin chết".
Điểm cần ghi nhận trong sự phán xét này, cả người được ban phước lẫn người bị rủa sả đều ngạc nhiên. Tất cả không ngờ quá khứ của mình được nhìn lại. Người bị hình phạt không ngờ sự vô tâm của mình đối với nhu cầu người khác, cách tự nhiên với tấm lòng rộng lượng cảm thông không ngờ nhận được sự chú ý và ghi nhận của Chúa. Đúng là "người thánh luôn luôn ngạc nhiên khi nghe những việc làm của họ được kể lại !". Chúng ta đừng bận tâm khi biết mình sống tốt mà có người vẫn ghét mình, vì chính Chúa GS đã nói rằng : "Nếu thế gian ghét anh em, anh em hãy biết rằng họ đã ghét Thầy trước"( Jn 15,18 ).
Tết là dịp ta hướng về Xuân Vĩnh cửu. Người ta quen dần với Tết Tây, có người thích phương Tây nên muốn bỏ Tết Ta theo Tết Tây, viện lý do nghe cũng hợp lý : Chống lãng phí lao động, tiết kiệm được thời gian, thuận đường hội nhập v.v...Ý kiến này làm xôn xao dư luận; tranh cãi tưng bừng cả trên giấy và trên mạng... Đến nay tranh luận tạm thời giảm nhiệt, nhưng chưa hẳn là đã nguôi ngoai. Mỗi quốc gia, mỗi dân tộc đều có tập tục và truyền thống riêng, Tin Mừng không bác bỏ.
Thẳng thắng mà nói : Tết Ta dài quá ! Người VN vui Tết quá đà, lãng phí thì giờ, tổn hại sức khỏe, lao đầu vào giải trí, sa đà tệ nạn...làm ảnh hưởng đến đời sống lành mạnh xã hội. Đấy là điều đáng tiếc, cần được khắc phục. Mọi dân tộc có cách chọn lựa và thực hiện Mừng Năm Mới theo quan niệm và cách thức của họ. Những phân biệt đối xử, xem thường, phỉ báng...đều là trái đạo lý. Nên chăng, ai cũng hiểu đời là cõi tạm, do đó cần hướng về Xuân Vĩnh cửu là giá trị và vẻ đẹp đời sau của một kiếp người.
3. Cầu nguyện :
Lạy Chúa, xin cho con nhận thức được về sự định kỳ của muôn vật để con có thể sống khôn ngoan và thỏa vui trong mọi hoàn cảnh. Trong năm mới này, xin Chúa chỉ dạy con biết phải làm gì để xây dựng Vương quốc Ngài và đầu tư cho những giá trị trường tồn.
Xin Chúa giúp con nhìn thấy viễn tượng về ngày cuối cùng để con biết quan tâm và đáp ứng nhu cầu người khác trong hiện tại. Xin nhắc nhở con biết Chúa đã đồng hóa chính Ngài với những người đang có nhu cầu, những người đau khổ, bệnh tật, nghèo đói.
JB.SĨ TRỌNG.
